Zašto djeca u Republici Srpskoj ne uče o građanskom ratu u BiH?

Učenici u Republici Srpskoj imaće priliku da se bolje upoznaju sa ratnim devedesetim godinama u BiH u okviru nastavnog programa, što do sada nije moglo zbog preporuke Savjeta Evrope.

„U nastavne programe je uvrštena nastavna tema Republika Srpska, Bosna i Hercegovina i prostor bivše Jugoslavije na kraju 20. i počeku 21. vijeka kroz koju bi se učenici upoznali sa uzrocima i posljedicama građanskog rata u BiH, sa glavnim fazama u razvoju Republike Srpske i dejtonske BiH, najistaknutijim ličnostima političkog, vjerskog, kulturnog i sportskog života“, potvrđeno je za Faktor iz Ministarstva prosvjete i kulture.

Preporuka Savjeta Evrope

Do sada je važila preporuka Savjeta Evrope koji je 2000. preporučio da se privremeno obustavi podučavanje o periodu 1992-1995. godina dok „istoričari u BiH – uz podršku međunarodnih stručnjaka – ne utvrde zajednički prisup izučavanja ovog perioda u BiH“.

„U vrijeme kada je u Kantonu Sarajevo donošenjem zakonâ o osnovnom i srednjem obrazovanju 2017. godine, a potom i novih nastavnih programa „historije“  otvoreno odbačena preporuka Savjeta Evrope, profesori sa katedre za savremenu nacionalnu istoriju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Banjaluci pokrenuli su inicijativu i preduzela aktivnosti na reformisanju nastavnih programa savremene istorije u Srpskoj. U organizaciji Republičkog pedagoškog zavoda, radna grupa je izradila nove nastavne programe savremene istorije za osnovne škole i gimnazije. U programe, odobrene od nadležnog ministra, uvedena je nova nastavna tema „Republika Srpska, Bosna i Hercegovina i prostor bivše Jugoslavije na kraju XX i početku XXI vijeka“. Ona je u važećem udžbeniku za deveti razred osnovne škole obrađena na 16 stranica i četiri nastavne jedinice, od kojih je jedna „Građanski rat u Bosni i Hercegovini (1992–1995). Stvaranje Republike Srpske“ (na četiri stranice). Ista nastavna tema u gimnazijskom udžbeniku obrađena je na 24 stranice“, kaže prof. dr Dragiša Vasić.

Premalo rezultata naučne istoriografije

Na pitanje da li djeca u Republici Srpskoj uče premalo o ratnim sukobima u BiH tokom devedesetih, profesor dr Vasić kaže sljedeće:

„Nastava istorija mora da se zasniva na rezultatima naučne istoriografije. Takvih rezultata kada je u pitanju rat 1992–1995. godine je, prirodno, još uvijek malo. Mnogi procesi i pojave nisu okončani, vremenska distanca je isuviše kratka, arhivska građa još uveliko nije dostupna, to razdoblje istoričari i drugi naučnici tek istražuju, tematika je podložna politizaciji, itd. Stoga su se autori pomenutih nastavnih prograna i udžbenika opredijelili za izučavanje osnovnih činjenica najnovije nacionalne istorije bez upuštanja u šire analize, uopštavanja, zaključke… Sa rastom kvaliteta naučne produkcije, potrebno je modifikovati pristup, ciljeve, kvantitet i kvalitet nastavnih sadržaja koji obuhvataju taj period naše istorije“.

Učenici nemaju formalno znanje o dešavanjima tokom građanskog rata u BiH. Oni su izloženi veoma nestručnim, tendencioznim i zlonamjernim stavovima o događajima na ovim prostorima i to kroz sve vrste medija iz FBiH.

„Važno je naglasiti da je bilo potrebe da se o ovim događajima govori u okviru obrazovnog sistema. O navedenim temama učenici mogu znatno više da saznaju i na časovima dodatne nastave, a posebno se nastavnicima sugeriše da primjenjujući istraživačke metoda kod učenka razvijaju kritičko mišljenje. U priručnik Očuvanje nacionalnog indentiteta i vrijednosti u kontekstu osnovnog obrazovanja, kroz teme o nacionalnom indentitetu i Kulturi sjećanja i pamćenja učenike motiviše za izučavanje najnovije prošlosti“, poručuju iz Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske.

Jednake lekcije u Republici Srpskoj i Srbiji

Oni poručuje da je predano rađeno na usklađivanju programa od nacionalnog značaja sa Srbijom kako bi učenici u Republici Srpskoj i Srbiji jednako učili o Republici Srpskoj, raspadu Jugoslavije i građanskom ratu u BiH, Dejtonskom sporazumu, postdejtonskom razvoju Srpske kao i drugim temama iz nacionalne istorije Srba.

Profesor Vasić ističe da je pohvalno što se već od naredne školske godine najavljuje povećanje broja časova istorije u šestom razredu sa jedan na dva, što otvara mogućnost da se ubuduće šire i produbljenije izučava i najnovija istorija. Koji to razlozi diktiraju povećanje broja časova istorija u nastavnim planovima, profesor Vasić navodi sljedeće:

1. Važan cilj nastave istorije je njegovanje i učvršćivanje nacionalnog identiteta i patriotizma, ali i uvažavanja drugih kultura, religija i zajednica.

2. Republika Srpska i srpski narod u BiH kontinuirano su izloženi osporavanju i podrivanju identiteta.

3. Mlade generacije su izložene štetnim uticajima ekstremnih ideologija, posebno šovinizma i autošovinizma. Ove ideologije služe se istorijom, tako što je revidiraju, politizuju, ideologizuju. Naučno zasnovana nastava istorije, svojom ulogom filtriranja i sistematizovanja vanškolskih znanja, najbolja je brana takvim pseudonaučnim uticajima.

4. Život u digitalno doba karakteriše obilje lako dostupnih informacija, ali i poluinformacija i dezinformacija. Vještine i znanja koje učenici stiču ovladavajući kroz nastavu metodom kritike istorijskih izvora bitno im olakšavaju snalaženje u moru informacija, poluinformacija i dezinformacija u dobu u kojem živimo i u dobu koje dolazi

Problem sa kojim bi se mogli susresti ne samo profesori i učenici, nego društvo čitavo je pretvaranje u nastavnom planu većeg broja obaveznih predmeta u izborne.

„Ukoliko bi istorija zaista bila pretvorena u izborni predmet u završnim razredima osnovne škole, đaci koji se ne bi opredijelili za društvenu oblast (očekivano je da to bude većina) bili bi uskraćeni za osnovna znanja iz savremene (deveti razred) i novovjekovne istorije (osmi razred)“, kaže Vasić.

To bi značilo da bi većini učenika bilo uskraćeno izučavanje vremena Karađorđa, Miloša, Vuka, Njegoša, Nikole, Kočića, Principa, Andrića i drugih, kao i sticanje znanja o stvaranju i razvoju Republike Srpske.

(Faktor)