Dan kada je pao „NEVIDLJIVI“

Mit o neoborivom američkom „nevidljivom“ lovcu bombarderu F-117A srušen je prije 23 godina, na današnji dan, kada su jedinice Vojske Jugoslavije oborile taj avion.

Letjelicu F-117A oborio je 3. Divizion 250. Brigade protivvazdušne odbrane, koji su u 20.42, zahvaljujući sposobnosti jedinice, ispravnoj tehnici i „maloj tehničkoj inovaciji“ uspjeli da pogode sa zemlje.

Avion je pao u atar sela Buđanovaca, pošto je prethodno gađan sa dvije rakete tipa „neva“, a jedinicom koja ga je oborila komandovao je pukovnik Zoltan Dani.

Pilota oborenog aviona Dejla Zelka evakuisale su američke snage.

F-117A „noćni soko“ reputaciju je stekao borbenim letovima nad Irakom u Zalivskom ratu 1991. godine, kada je, prema objavljenim podacima, 1.270 puta proletio neprimijećen iračkim nebom, u 39 borbenih misija.

Avion F-117, konstruisan u obliku brušenog dijamanta, što je neobično za letjelice te namjene, u američkoj vojnoj terminologiji dobio je naziv „stelt“, što na engleskom jeziku znači „krišom“, „u potaji“, ili „nevidljivi“.

F-117A predstavljao je simbol moći zbog savremene tehnologije kojom je opremljen, a što mu je omogućavalo da bude „nevidljiv“ za sve radarske sisteme.

Avioni tog tipa konstruisani su sa oštrim uglovima, koji predstavljaju skup krivina od kojih se odbijaju radarski zraci, a zahvaljujući sačinjenim specijalnim kompozitnim materijalima, utiču da se letelica ne može registrovati na radaru.

Procedurom prije borbenog leta F-117A precizno se utvrđuju lokacije radara i ubacuju se u kompjuter koji se zove „Elvira, gospodarica noći“, a on potom određuje maršrutu leta.

O tome kako su Srbi uspjeli da nadmudre „Elviru“ pisao je njujorški list Njuzvik jula 1999. godine.

„Tri noći prije sudbonosnog leta F-117A avioni ‘stelt’ letjeli su praktično istom maršutom. Srbi su svaki dan pomijerali radare, a uključivali ih samo na kratko, tek koliko je potrebno da se snime maršrute aviona koji dolaze, ali ne dovoljno da bi ih otkrio avion NATO-a za detektovanje“.

Njujorški list naveo je da je četvrte noći, dok je F-117A bacao bombe na cilj nedaleko od Beograda, otvor za izbacivanje projektila na avionu na srpskim radarima počeo da šljašti, tako da su Srbi brzo ispalili rakete i pogodili cilj.

autor:RTS/faktormagazin.ba,  foto: RTS/faktormagazin.ba