Nova kriza potresa Еvropu.
Cijene stanova i troškovi najma u Еvropskoj uniji nastavljaju rasti, a sve više domaćinstava suočava se s finansijskim poteškoćama vezanim uz stanovanje.
Еvropski parlament objavio je podatke o kretanju cijena i mjerama koje ЕU preduzima kako bi ublažio problem, piše „N1„.
Jedan od ključnih pokazatelja koji ukazuje na prevelike troškove stanovanja jeste omjer između prihoda domaćinstva i stambenih izdataka. Smatra se da su domaćinstva u nepovoljnom položaju ako na stanovanje troše više od 40 % raspoloživog dohotka. U 2023. godini taj prag premašilo je 10,6 % gradskih domaćinstava u ЕU te 7 % onih u ruralnim sredinama.
Najveće poteškoće bilježi Grčka, gdje je čak 31% gradskog stanovništva izdvajalo više od 40% prihoda na stambene troškove. Sa druge strane, u Slovačkoj je taj udio značajno manji, oko 6 %.
Između 2015. i 2023. cijene nekretnina u ЕU u prosjeku su porasle za 48 %, pri čemu su pojedine zemlje zabilježile dramatične skokove. Najveći rast imala je Mađarska, gdje su cijene porasle za čak 173 %, dok je u Finskoj rast bio znatno skromniji – samo 5 %.
Ni Hrvatska nije ostala pošteđena – cijene su porasle za 79,9 %, dok je u susjednoj Sloveniji taj rast dostigao 86,2 %. Uz Mađarsku, još tri zemlje bilježe rast veći od 100 % – Litvanija (114,2 %), Češka (111,7 %) i Portugal (105,8 %).
Među glavnim uzrocima poskupljenja ističu se povećani troškovi gradnje i kamatnih stopa na hipotekarne kredite, smanjena gradnja koja je smanjila ponudu te sve veća kupovina nekretnina u investicione svrhe.
Porasle cijene najma
Osim kupovine nekretnina, značajno su porasle i cijene najma. Između 2010. i 2022. prosječne najamnine u ЕU povećale su se za 18%, a jedan od ključnih razloga je rast popularnosti kratkoročnih najmova putem platformi poput Airbnba. Rast troškova stanovanja, zajedno s opštim povećanjem životnih troškova i nesigurnom ekonomskom situacijom, izaziva zabrinutost među građanima. Prema istraživanju Еurobarometra iz jula 2024, upravo su ekonomske teme bile ključan motiv birača na evropskim izborima.
Еvropski parlament 2021. godine usvojio je rezoluciju kojom poziva države članice da stanovanje priznaju kao temeljno ljudsko pravo. Parlamentarci ističu da svi građani moraju imati jednak pristup pristojnom i sigurnom smještaju, uključujući osnovne uslove poput pitke vode, sanitarnog sistema i pouzdane energije. Stambeno zbrinjavanje postalo je i jedan od prioriteta ЕU u novom sazivu Еvropske komisije.
Ursula fon der Leyen, koja je u julu 2024. ponovo izabrana za predsjednicu Komisije, najavila je imenovanje prvog komesara za stambena pitanja u istoriji ЕU.
Parlament je u oktobru 2024. raspravljao o održivom i pristupačnom stanovanju s potpredsjednikom Komisije Margaritisom Šinasom. Poslanici su izrazili zabrinutost zbog rastuće stope beskućništva te činjenice da sve manje mladih može priuštiti kupovinu vlastitog doma.
Poseban naglasak stavljen je na neophodnost ulaganja u socijalno stanovanje. Kao odgovor na rastuće probleme, Parlament je u decembru 2024. odobrio osnivanje posebnog odbora koji će tokom sljedeće godine predložiti konkretna rješenja za poboljšanje stambenih uslova u ЕU.
autor:http://atvbl.rs
