Riječ je o izvještaju Savjeta Evrope (SE), koji je Parlamentarna skupština SE usvojila 24. januara 2001, a u kom se konstatuju ozbiljne posljedice vojnih dejstava na životnu sredinu ne samo u Srbiji i Crnoj Gori već i u zemljama jugoistočne Evrope – u Albaniji, Bugarskoj, Grčkoj, Mađarskoj, Rumuniji, Sjevrenoj Makedoniji i Ukrajini, prenosi B92.
– Napori vazduhoplovnih snaga NATO-a da unište industrijska mjesta i infrastrukturu izazvali su opasne materije da zagade vazduh, vodu i zemljište. Ove supstance će imati trajan uticaj na zdravlje i kvalitet života ljudi dotičnih zemalja. Konkretno, upotreba municije koja sadrži osiromašeni uranijum vjerovatno će povećati učestalost raka i urođenih bolesti među stanovnicima pogođenih područja, kao i među pripadnicima oružanih snaga koji služe u ovom područjima, navodi se u izvještaju – prenosi Raša tudej Balkan.
Konstatovano je da je vazdušni, riječni i podzemni prenos zagađivača uticao na čitavu jugoistočnu Evropu, uz napadnutu državu i na Albaniju, Bugarsku, Grčku, Mađarsku, Rumuniju, Sjevernu Makedoniju i Ukrajinu.
Posljedice po Srbiju su date vrlo detaljno u izvještaju, u kojem je istaknuto i da je bombardovanje ekološki opasnih postrojenja flagrantno kršenje pravila zaštitne životne sredine utvrđenih dodatnim protokolom uz Ženevsku konvenciju.
Pogođeno najmanje 13 nacionalnih parkova i rezervata prirode
Dalje, ukupna količina ubojnih sredstava koje je koristio NATO procjenjuje se na između 22.000 i 79.000 tona kojima je pogođeno 78 industrijskih lokacija i 42 energetske instalacije, ali i najmanje 13 nacionalnih parkova i rezervata prirode – između ostalog, Tara, Kopaonik, Fruška gora, Šar-planina i Vršačke planine.
Bombardovanje je izložilo ekosisteme, površinske vode, podzemne vode, zemljište i vazduh na Balkanu kontaminaciji bez presedana koja uključuje više od sto toksičnih supstanci.
Poseban dio izvještaja je posvećen upotrebi osiromašenog uranijuma (OU), čije je korišćenje NATO potvrdio u oko 31.000 bojevih glava, sa ukupnim opterećenjem za 10 tona OU.
Isti problem u Republici Srpskoj
Pored radioaktivnih efekata, uranijum je veoma toksičan i snažan kancerogen i mutagen, čestice uran-oksida koje se oslobode po eksploziji prenose se vjetrovima i talože na zemljištu i vegetaciji, a kada se progutaju, štete zdravlju, između ostalog uništavaju hromozome, te izazivaju teške reproduktivne poremećaje.
A ključno je što je nemoguće povratiti čestice OU iz okoline ili ih neutralisati. Isti problem postoji i u Republici Srpskoj, koja je bombardovana granatama sa OU 1995, ali i u Persijskom zalivu 1991.
Blizu rumunsko-jugoslovenske granice koncentracija teških metala u zemljištu je 50 puta veća, u pograničnim oblastima Bugarske utvrđene su 30 puta veće koncentracije olova, bakra i kadmijuma u zemljištu.
Zabilježeno je prisustvo vodonik-sulfida u Bugarskoj, sumpor-dioksida i amonijaka u Rumuniji, dioksina u Grčkoj…
U izvještaju se navodi i da su do sličnih podataka došli i stručnjaci Ujedinjenih nacija, koji su sastavili svoj, takođe veoma dokumentovan izvještaj.
– Da će vojna akcija imati ozbiljne ekološke posledice bilo je veoma predvidljivo i posledice su bile prilično očigledne od samog početka udara, tako da se može pretpostaviti da je vojno nanijeta ekološka šteta bila namjerna – jasan je izvještaj, čije je delove srpskoj javnosti otkrila poslanica Marina Raguš, a prenijela “Politika”.
autor: politika.rs, foto: AP
