Dogodilo se u 2023. godini – svijet
Godinu za nama u svijetu su obilježili ratovi i prirodne katastrofe.
Nastavljen rat u Ukrajini
Nova 2023. započela je žestokim ratnim dejstvima u Ukrajini, a kraj rata ni poslije dvije godine se ne nazire. Tokom novogodišnje noći, 1. januara, ukrajinske snage gađale su grad Makijevku u otcijepljenom regionu Donjecka. Krajem godine Rusija je pokrenula najžešće napade na Ukrajinu od početka rata. Međunarodni krivični sud sa središtem u Hagu izdao je 17. marta nalog za hapšenje ruskog predsjednika Vladimira Putina, optuživši ga da je odgovoran za, kako se navodi, ratne zločine počinjene u Ukrajini. Odluku Međunarodnog krivičnog suda pozdravili su ukrajinski zvaničnici, dok su predstavnici Kremlja, koji ne priznaje nadležnost tog suda, naglasili da nalog MKS drže ništavnim.
Predsjednik SAD Džozef Bajden odobrio je 7. jula slanje kasetne municije Ukrajini. Kasetno oružje, prvi put korišćeno tokom Drugog svjetskog rata, ispušta veliki broj manjih bombi, što je posebno razorno po civile.
Zemljotres u Turskoj
Na jugu Turske, uz granicu sa Sirijom, sa epicentrom u Šehitkamilu, provincija Gaziantep, 6. februara dogodio se razoran zemljotres, magnitude 7,8 stepeni Rihterove skale. Srušene su desetine hiljada stambenih objekata. Poginulo je čak 59.259 osoba, 121.704 lica su povrijeđena. Nestalo je 297 osoba. U Siriji je zabilježeno 8.476 mrtvih, a 14.500 ljudi je povrijeđeno.
Sudar vozova u Grčkoj
Kod Tempia u oblasti Larise, Tesalija, dogodila se željeznička nesreća, sudar vozova, u kasnim noćnim satima 28. februara. Putnički voz koji je saobraćao iz Atine put Soluna, sudario se velikom brzinom sa teretnim vozom. Bila je to najteža saobraćajna nesreća u Grčkoj posljednjih decenija. Putnički voz koji je kretao ka Solunu frontalno se sudario sa komercijalnim vozom koji je išao u suprotnom smjeru. Automatska kontrola nije radila, a rukovodilac stanice Larisa navodno je prihvatio grešku. Prema informacijama Hellenic Traina, dva voza su prevozila ukupno 342 lica. Poginulo je 57 osoba a povrijeđeno je 85.
Finska u NATO
Finska je 4. aprila postala 31. članica NATO. Odluke vlada u Helsinkiju i Stokholmu da pristupe NATO, posljedica su rata u Ukrajini, odnosno po zvaničnom stavu Moskve, specijalne vojne operacije u Ukrajini. Kao direktna posljedica prijema Finske, neposredna kopnena granica između zemalja NATO i Rusije produžena je za 1.300 kilometara i sada iznosi 2.600 kilometara. Prethodno, Rusija se, od zemalja članica NATO, neposredno graničila sa Norveškom, Estonijom, Letonijom, Litvanijom, Poljskom (Kalinjingradska eksklava). Finska se od Drugog svjetskog rata držala strogo neutralno.
Sukobi u Sudanu
U Sudanu su 15. aprila započeli oružani sukobi između snaga Vojske Sudana generala Abdela Fataha el Burhana i specijalne formacije pod nazivom Snage za brzu podršku (RSF) na čijem je čelu general Mohamed Hamdan Dagalo poznat kao Hamedti ili Hameti (mali Muhamed). Dvojica sukobljenih moćnika godinama su bili najuticajnije ličnosti Sudana, što je nasljeđe Omara al Bašira, čiji su generali obojica bili, i kog su zajedno oborili državnim udarom.
Početkom 2023. međunarodne diplomate su insistirale da se RSF spoji sa Sudanskom vojskom kao dio „sudanske tranzicije ka demokratiji“. Model integracije je doveo do raskola. Tokom ratnih dejstava, koja su započela 15. aprila, procjenjuje se da je raseljeno 5,6 miliona lica, a približno 1,5 miliona izbeglo je u susjedne zemlje, Egipat, Etiopiju, Libiju, Čad. Poginulo je, koliko se zna do sada, približno 10.000 Sudanaca, dok je do 12.000 ranjeno.
Kovid više nije globalna prijetnja
Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) je 5. maja proglasila dugoočekivani kraj globalnog vanrednog stanja zbog pandemije kovida.
U saopštenju su naveli da se bolest više ne kvalifikuje kao globalna zdravstvena hitna situacija. Ali, to ne znači da je pandemija završila, upozorila je SZO.
Virus korona ubio je najmanje sedam miliona ljudi širom svijeta od kraja 2019. godine.
Krunisan novi britanski monarh
Velika Britanija je 6. maja zvanično dobila novog monarha – kralja Čarlsa Trećeg.
Na ceremoniji pred zvanicama u Vestminesterskoj opatiji u Londonu, kralju je stavljena kruna Svetog Edvarda koju je nosio samo taj put u životu.
Prethodno je držeći ruke na Bibliji, novi kralj položio zakletvu, obećavši da će poštovati zakon i Englesku crkvu tokom vladavine i da će biti „odani protestant“.
Čarls je na tronu naslijedio majku, kraljicu Elizabetu Drugu, koja je preminula 2022. godine.
Ujedno, Čarlsova supruga Kamila više ne nosi titulu kraljica supruga, već samo kraljica.
Dozvoljena prodaja mesa iz laboratorije
SAD su dozvolile prodaju laboratorijski napravljenog mesa. Kompanije „Apsajd fuds“ i „Gud mit“, saopštile su 22. juna da su dobile odobrenje Ministarstva poljoprivrede SAD (USDA) da prodaju meso koje je laboratorijski proizvedeno. Ono je dakle postalo dostupno u trgovinskim lancima. SAD su time postale druga država u svijetu poslije Singapura koja je dopustila prodaju takozvanog uzgojenog mesa. Meso se u laboratorijama proizvodi upotrebom ćelija živih životinja, odnosno iz banke reproduktivnih ćelija. Američka agencija za hranu i lekove (FDA) prethodno je već objavila da garantuje bezbjednost ovako proizvedenog mesa.
Pobuna Vagnera
U Rusiji se 23. juna dogodila pobuna Vagner grupe, privatne vojne kompanije Jevgenija Prigožina. On je prethodno optužio ruski vojni vrh za napad na kamp i okrivio ministra odbrane Sergeja Šojgua i načelnika Generalštaba Valerija Gerasimova, navodeći da se od Putina kriju “veoma ozbiljni gubici Rusije na frontu“.
Prigožin je 23. juna objavio početak obračuna sa Ministarstvom odbrane pozvavši pritom sve koji žele da se priključe i optužio Šojgua da je upotrijebio artiljeriju i helikoptere protiv Vagnera. Moskva je potom naredila da se vojska i nacionalna garda rasporede zaposjevši ključne pozicije u Moskvi i u Rostovu na Donu.
Nacionalni antiteroristički komitet (NAC) Rusije saopštio je da je pokrenuo krivični postupak protiv Prigožina, zbog oružane pobune. Prigožin je potom najavio pohod koji je nazvao „marš pravde“, što je u Moskvi odmah protumačeno kao pokušaj državnog udara.
Vagner je zatim preuzeo kontrolu nad zgradom Južnog vojnog okruga u Rostovu na Donu. Konvoj Vagnerovih pripadnika, odnosno vozila, se potom u ranim satima 24. juna, zaputio u pravcu Moskve i dospio do približno 400 kilometra južno od Moskve. Procjenjuje se da je u pobuni učestvovalo oko 8.000 pripadnika Vagner grupe, ali nisu svi učestvovali u maršu na Moskvu. Prigožin je inače tvrdio da raspolaže sa 25.000 vojnika.
Tokom večeri, služba predsjednika Belorusije Aleksandra Lukašenka saopštila je da su pregovori sa Prigožinom bili uspješni. Marš je obustavljen, a Prigožinu je obezbijeđen egzil u Belorusiji.
Jevgenij Viktorovič Prigožin poginuo je 23. augusta, u avionskoj nesreći. Avion tipa Embraer, luksuzni biznis džet, koji se kretao od Moskve put Sankt Peterburga srušio se u Tverskoj oblasti.
Napad na Krimski most
Krimski most napadnut je 17. jula. Most koji povezuje Kerč, odnosno Krasnodarski kraj Rusije, sa poluostrvom Krim, dužine 18 kilometara, pušten je u rad maja 2018.
Dvije osobe su poginule, jedno dijete je povrijeđeno. Most je ozbiljno oštećen, saobraćaj je obustavljen. Ukrajinski zvaničnici odmah su komentarisali da će zbog oštećenja dijela mosta Rusi imati problema sa logistikom.
Ruski Nacionalni antiteroristički komitet saopštio je da su Krimski most 17. jula, u 3.05 sati, napala dva ukrajinska pomorska drona. Služba bezbjednosti Ukrajine (SBU) je potom saopštila da će „nakon pobjede“ otkriti sve detalje organizacije eksplozije na Krimskom mostu.
Vojni udar u Nigeru
U Nigeru se 26. jula dogodio vojni udar. Oboren je predsjednik Mohamed Bazum. General Amburahman Omar Čiani, koji je služio pod bivšim predsjednikom Nigera Mahamaduom Isufuom, predvodio je državni udar.
Odmah su se pojavila poređenja sa državnim udarima koji su se prethodno dogodili u susjednim zemljama Maliju i Burkini Faso. Udari u sve tri zemlje djelimično su podstaknuti frustracijom zbog neuspjeha vlasti da obuzdaju islamističke militante koji terorišu stanovništvo u nizu zemalja Sahela.
Požari na Havajima
U velikim požarima na Havajima, počev od 8. avgusta, poginulo je vipe od stotinu osoba, povrijeđeno je najmanje 67.
Nestala su, najverovatnije, četiri lica. Uništeno je 2.207 objekata. U požarima koji su potrajali do 11. avgusta, pričinjena je materijalna šteta procijenjena na oko 5,52 milijarde dolara. Gradić Lahajna je uglavnom izgorio, više desetina hiljada ljudi je evakuisano. Procijenjeno je to bila najveća prirodna katastrofa u istoriji Havaja.
Proces protiv Trampa
Donald Tramp, američki milijarder, bivši predsjednik SAD, predao se 24. avgusta, u zatvoru u Atlanti, Džordžija. Pušten je uz kauciju u visini 200.000 dolara.
Tužilac okruga Fulton u Atlanti optužio je Trampa (77) zbog navodnog pokušaja promjene rezultata predsjedničkih izbora 2020. godine, što bivši predsjednik odlučno negira.
U zatvoru okruga Fulton, Tramp je proveo oko 20 minuta.
Optužen je po 13 tačaka. Za uticanje na rezultate izbora maksimalna kazna je 20 godina zatvora. Tramp je čitavu optužbu nazvao lovom na vještice i „Kampanjom pokvarenog Bajdena“.
On je prethodno i na suđenju u Majamiju insistirao da nije kriv za navodno zadržavanje povjerljivih dokumenata.
Fani Vilis, okružna tužiteljka, pokrenula je istragu februara 2021. Po osnovu navodnog miješanja Trampa i njegovih saradnika u izbore u Džordžiji. To je četvrti krivični postupak protiv Donalda Trampa. U optužnici na 98 stranica podignutoj u Džordžiji, koja je objelodanjena prethodne sedmice, Tramp i još 18 saradnika optuženi su za ukupno 41 krivično djelo povezano sa pokušajima da se preokrene rezultat na predsjedničkim izborima 2020. godne. Tramp je optužnicu opisao kao politički motivisan pokušaj da se njegova kampanja za reizbor onemogući.
Zemljotres u Maroku
U Maroku se 8. septembra, kasno noću, nešto poslije 23 sata , dogodio razoran zemljotres. Epicentar je bio na 73,4 kilometra jugozapadno od Marakeša, nedaleko od varošice Ighil, na planinama Atlasa. Zemljotres je bio jačine do 6,9 stepeni, na relativno maloj dubini od 18,5 kilometara. Osjetio se i u Španiji, Portugaliji, susjednom Alžiru. Poginulo je 2.960 osoba a 5.674 je povrijeđeno, brojni teško. Najviše štete i poginulih bilo je u teže dostupnim planinskim oblastima.
Poplave u Libiji
U Derni, lučkom gradu u Kirenajki, na istoku Libije, u noći 10. na 11. septembar, dogodile su se razorne poplave, koje su razorile veliki dio grada i odnijele hiljade života. Tokom 10. oluja „Daniel“ donijela je obilne padavine i poplave u oblasti Derne. U ranim jutarnjim satima došlo je do pucanja brana Derna, visine 75 metara, i Mansour, visine 45 metara, čime se oslobodilo oko 30 miliona kubnih metara vode što je dovelo razornih poplava nizvodno.
Vadi Derna se izlila razorivši veliki dio grada. Poginulo je 4.702 lica a nestalo je više od 8.000. Tijela nastradalih pronalažena su posvuda – u moru, dolinama, ispod zgrada. Hiljade objekata je razoreno, približno četvrtina Derne je nestala. Brane su popustile, kako je zaključeno, usljed konstrukcione greške.
Rat u Pojasu Gaze
Izraelska vojska pokrenula je 7. oktobra operaciju “Gvozdeni mačevi“ protiv Hamasa u Gazi, kao odgovor na iznenadni napad Hamasa na Izrael tog jutra.
Izraelske odbrambene snage započele su dejstva na lokacije Hamasa u Pojasu Gaze desetinama borbenih aviona. Prema navodima vojske više od 2.200 raketa ispaljeno na Izrael počev od 6.30 tog jutra, sa kopna, mora, iz vazduha.
Tog jutra, 7. oktobra, palestinska islamistička grupa Hamas izvršila je iznenadni napad iz Pojasa Gaze. Dogodio se upad na muzički festival Supernova održavan na otvorenom u blizini kibuca Reim. Ubijena su 364 civila, brojni su ranjeni, a oteto je više od 100 ljudi. Bio je to najveći teroristički napad u istoriji Izraela, i najgori masakr izraelskih civila ikada. Napad iz Gaze dogodio se upravo na godišnjicu, pet decenija, od početka Jom Kipur rata, kada su iznenada Egipat i Sirija napali Izrael 1973.
Kopnena invazija na Gazu, s ciljem obračuna sa Hamasom, uslijedila je 27. oktobra. Palestinski gubici, do sada, procjenjuju se na 17.000. izraelski predstavnici tvrde da je poginulih, među Palestincima, bilo do 8.700.
Erupcija vulkana na Islandu
Na Islandu je 11. novembra proglašena vanredna situacija zbog vjerovatne erupcije vulkana Fagradalsfjal. Stanovništvo obližnje varošice Grindavik pozvano je na evakuaciju. Serija zemljotresa na jugozapadu zemlje protumačena je kao najava vjerovatne erupcije vulkana Fagradalsfjal.
Grad Grindavik, na oko 40 kilometara jugozapadno od Rejkjavika, nalazi se u blizini geotermalne elektrane Svartsengi, koja je glavni snabdjevač strujom približno 30.000 stanovnika na poluostrvu Rejkjans.
Erupcija je uslijedila 18. decembra uveče u 22:17 po lokalnom vremenu. Bila je to četvrta erupcija na Islandu tokom prethodne tri godine. Vulkan je izbacivao lavu do 100 metara u visinu. Posle erupcije stvorila se pukotina od oko četiri kilometara, iz koje je izbijala lava, ali nije dospela do Grindavika. Kako je saopšteno lava je tekla kapacitetom 100 do 200 kubnih metara u sekundi.
Masakr u Pragu
U Pragu u Češkoj 21. decembra se dogodio masakr. Napadač, David Kozak, upao je u zgradu Fakulteta umjetnosti Karlovog univerziteta u Pragu, na trgu Jan Palah u centru grada, i otvorio vatru na studente i druge prisutne.
Počinilac je pucao u hodnicima i učionicama petog sprata zgrade. Policija je reagovala za nekoliko minuta, zatvorivši taj dio grada. Uslijedila je potraga za počiniocem na gornjim spratovima zgrade fakulteta i paralelno evakuacija prisutnih.
U zdanju univerziteta napadač je ubio 14 osoba. Trinaest žrtava je umrlo u zgradi, jedna kasnije u bolnici. Deset povrijeđenih je u bilo u teškom stanju. Tri osobe su ranjene na ulicama, pošto je Kozak pucao sa krova. Petnaesta žrtva je sam Kozak.
Napadač je, zvanično, izvršio samoubistvo u na krovu zgrade. David Kozak, star 24 godine, bio je student postdiplomac, istorije i evropskih studija.
Nakon masakra, otac napadača pronađen je mrtav u svojoj kući u Hostounu, nedaleko od Praga. On bi bio 16. žrtva tog dana.
Naknadno je ustanovljeno da je David Kozak takođe bio počinilac dvostrukog ubistva koje se dogodilo šest dana ranije. Masakr koji je izvršio David Kozak najsmrtonosnije je masovno ubistvo u Češkoj, sa više žrtava od podmetnutog požaru u Bohuminu 2020.
autor:http://glassrpske.com
